Nationale Week Zonder Vlees: belangrijkste redenen om over te stappen op plantaardig eten.

De Nationale Week Zonder Vlees (7 t/m 13 maart) is een initiatief om de vleesconsumptie te verminderen. Milieuwetenschapper Paul Behrens verbonden aan de Universiteit Leiden bestudeert welke impact consumptieverandering heeft op de wereld. Wat zijn volgens hem de belangrijkste redenen om over te stappen op een (grotendeels) plantaardig dieet?
‘Als je kijkt naar de milieu-impact, is het overstappen op een plantaardig dieet de grootste actie die je als individu kan ondernemen’, zegt Behrens. ‘Voedsel-systemen zijn niet de grootste bijdrager aan klimaatverandering, maar ze zijn wel erg significant. Een derde van de wereldwijde uitstoot komt van voedselsystemen. Het is een belangrijke manier waarop individuen een grote impact kunnen hebben.’

Milieu-impact

Een plantaardig dieet draagt op veel verschillende manieren bij aan een schoner milieu, zegt Behrens. ‘Veehouderij zorgt voor de grootste hoeveelheid aan verlies van biodiversiteit. Het zorgt voor eutrofiëring van water, waardoor zuurstof uit het water verdwijnt. Daarnaast is er de CO2-uitstoot van de boeren en de mest van dieren. Veehouderij is ook een van de grootste bijdragers aan luchtvervuiling. Dan is er nog de bodemverontreiniging doordat er te veel vee in een bepaald gebied wordt gehouden. Ook resistentie tegen antibiotica is een groot probleem. De lijst gaat maar door.’

CO2-uitstoot

Een plantaardig dieet draagt op meerdere manieren bij aan een vermindering van CO2-uitstoot. ‘Je hebt geen dieren meer die methaan uitstoten. Maar je vermindert ook de energie-inefficiëntie van het systeem. Door planten aan dieren te voeden, en de dieren aan ons te voeden, is er veel inefficiëntie. Het weghalen van die tussenpersoon, of tussenkoe in dit geval, scheelt enorme hoeveelheden emissies.’

Meer natuur in onze omgeving

De veehouderij gebruikt enorm veel land, vertelt Behrens. Door plantaardig te eten, kan dat land voor andere doeleinden worden gebruikt, zoals natuurgebied. ‘Ongeveer de helft van al het leefbare land wordt gebruikt voor landbouw. Tachtig procent daarvan wordt voor veehouderij gebruikt. Uit ons onderzoek bleek dat als alle landen met een hoog inkomen overstappen op een plantaardig dieet, dat een stuk land ter grootte van de EU zou besparen. Je kan je voorstellen wat een verbetering het zou betekenen voor de biodiversiteit, waterkwaliteit en mensen hun mentale gezondheid als ze meer natuur in hun omgeving hebben.’

Grotendeels plantaardig eten is gezonder

Ook op het gebied van gezondheid, maakt een plantaardig dieet een belangrijk verschil. ‘Mensen kunnen gewoon vlees eten, je zult niet doodgaan als je een steak eet’, nuanceert Behrens. ‘Mijn advies zou wel zijn om vlees zoveel mogelijk te vermijden. Dat zal voor niet iedereen makkelijk zijn. Daarom kijken we in onze studies vaak naar het EAT Lancet-dieet. Dat dieet zoekt de balans tussen gezondheid en duurzaamheid. Als je kijkt naar het dieet waarvan ze zeggen dat het gezond is, zit daar hooguit een hele kleine hoeveelheid vlees in – maximaal één burger of steak om de week. Volgens hen kun je ook een gezond dieet hebben met nul gram per dag.’

‘Ik ben geen voedingsdeskundige, maar ik begrijp wel dat de huidige vleesconsumptie niet gezond is. Het vermijden van de overconsumptie van vlees heeft grote gezondheidsvoordelen, zoals een kleinere kans op hart- en vaatziekten.’ Zelf merkt Behrens nog een groot voordeel aan een vleesloos dieet. ‘Ik heb geen voedselvergiftiging gehad sinds ik vegetariër ben geworden. Dat heeft er volgens mij mee te maken dat je dan geen problemen meer hebt met vlees dat niet gaar is, maar misschien ben ik ook gewoon een slechte kok’, zegt hij lachend.

Ontdekkingen

Ook al ben je goed doordrongen van de voordelen van een plantaardig dieet, toch kan vlees soms verleidelijk zijn, geeft Behrens toe. ‘Wat ik zelf lastig vond om op te geven was chicken curry. Ik herinner me nog dat ik dat at als kind, één keer per week als speciaal gerecht. Maar de kipvervangers zijn tegenwoordig perfect, en dat maakt het een stuk makkelijker.’

Behrens heeft nog een tip voor mensen die meer plantaardig willen eten, maar het nog lastig vinden om hun gedrag aan te passen. ‘Zie het als een verkenning, niet als een opoffering. Een ontdekkingstocht is soms moeilijk, maar kan ook spannend zijn. En hoe vaker je het doet, hoe makkelijker het wordt. Er zijn nu zo veel vegetarische opties in restaurants.’

Als voorbeeld noemt Behrens zijn zoektocht naar alternatieven voor kaas. ‘Ik probeer zo min mogelijk kaas te eten, dus ik heb recent een aantal vegan-kazen geprobeerd. Ik ben geen purist, ik eet soms nog wel kaas en eieren. Maar iedereen heeft zo zijn eigen pad. Hoe eerder je begint, hoe makkelijker het wordt.’ Overstappen heeft volgens hem ook impact op je sociale omgeving. ‘Je maakt de opties zichtbaar voor de mensen om je heen. Onderzoek laat zien dat als er meer plantaardige opties beschikbaar zijn, zelfs fanatieke vleeseters nieuwe mogelijkheden gaan verkennen.’

Bron: nieuwsbrief Universiteit Leiden, 08 maart 2022, tekst: Tom Janssen