Stimuleren van gezondere voedselkeuzes in de supermarkt

Supermarkten hebben een grote invloed op de voedselkeuzes van mensen. Zij zouden een veel grotere rol kunnen spelen in het promoten van gezonde keuzes, dan zij nu doen. Dat vindt Marlijn Huitink die daar onderzoek naar heeft gedaan.

Mensen hebben steeds vaker overgewicht, obesitas en chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten en diabetes type 2, doordat ze te veel suiker, zout en vet eten. Er zijn veel factoren die voedselkeuzes beïnvloeden, maar de voedselomgeving speelt een grote rol. De supermarkt is een belangrijke plek in die omgeving, waar het merendeel van de voedselkeuzes wordt gemaakt. Maar het is niet makkelijk om gezonde keuzes te maken. Ongeveer 80% van de voedingsmiddelen in de supermarkt valt buiten de Schijf van Vijf. Deze producten zijn vaker in de aanbieding en ze liggen op de beste plekken, zoals bij de kassa. Gezondheidswetenschapper Marlijn Huitink onderzocht voor haar promotieonderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam hoe gezondere voedselkeuzes in de supermarkt kunnen worden gestimuleerd. Zij voerde verschillende experimenten in supermarkten uit om te onderzoeken welke strategieën effectief zijn voor gezondere voedselkeuzes.

Jongeren

De voedselomgeving rondom scholen speelt een grote rol in het aankoopgedrag van jongeren onder schooltijd en vooral de supermarkt is een plek voor ongezonde voedselkeuzes. Huitink: “Daar hebben we een strategie van ‘peer educatie’ toegepast. Peer educatie betekent dat jongeren leren van andere jongeren. Middelbare scholieren kregen een workshop van de Gezonde Supermarktcoach: een jonge supermarktmedewerker, soms iets ouder dan zij, zodat de jongeren tegen de coach opkijken. Een rolmodel dus om gezond aankoopgedrag te stimuleren.”
Dit bleek een effectieve strategie om de kennis, houding en sociale steun met betrekking tot gezonde voedingsaankopen bij jongeren te beïnvloeden. Maar het was niet voldoende om hun ongezonde aankoopgedrag te veranderen, want de jongeren gingen niet gezonder kopen in de supermarkt onder schooltijd, blijkt uit Huitinks onderzoek.

Sociale norm

Voor alle leeftijden geldt: om ongezonde impulsaankopen bij de kassa te verlagen, is alleen het weghalen van álle ongezonde producten bij de kassa effectief, concludeert Huitink. Het communiceren van een sociale norm over groente-aankopen is daarnaast een effectieve strategie om klanten meer groente te laten kopen. Huitink: “Hiermee bedoelen we bijvoorbeeld dat supermarktklanten werd verteld wat andere klanten graag kopen, zoals een top 3 van meest gekochte groenten in een bepaald filiaal.”

Overheidsbeleid

Gezien de grote invloed van supermarkten in de voedselkeuzes van mensen, zouden supermarkten een grotere rol kunnen spelen – groter dan zij nu doen – in het promoten van gezonde keuzes, vindt Huitink. Haar proefschrift biedt de supermarktbranche een handelingsperspectief daarvoor.
Meer onderzoek is echter nodig om de impact te vergroten, zoals het combineren van strategieën. Mogelijk kan beleid vanuit de overheid ook stimulerend werken, zoals het verbieden van ongezonde producten op impulsplekken zoals bij kassa’s.

Encouraging Healthy Food Purchases in Supermarkets in Deprived Urban Areas
Promotie op 8 september 2022 van M. Huitink, Faculteit der Bètawetenschappen
Promotor: prof.dr.ir. J.C. Seidell, Copromotoren: dr.ir S.C. Dijkstra, dr. M.P. Poelman