Boeiend congres over leefstijl en insulineresistentie

Op vrijdag 23 mei organiseerde de stichting Voeding Leeft het 3e Arts en Voeding Congres over insulineresistentie in het LUMC in Leiden. Voor het congres bestond grote belangstelling. Onder de ruim 300 deelnemers waren vooral huisartsen, diëtisten, maar ook fysiotherapeuten, gewichtsconsulten en vertegenwoordigers van zorgverzekeraars aanwezig. Het congres was 11 uur lang trending topic op Twitter.

De maatschappelijke uitdaging van de stijgende zorgkosten en voeding als oorzaak en mogelijke oplossing voor veel chronische ziektes werden vanuit verschillende perspectieven belicht. Een palet aan toonaangevende sprekers gaf hun wetenschappelijke visie, waaronder Prof. dr. Hanno Pijl, dr. Peter Voshol en prof. dr. Leonard Hofstra. Prof. dr. Robert Lustig was ervoor overgekomen uit de VS. Er was veel ruimte voor interactie met het publiek en discussie.

Drs. Martijn van Beek, oprichter van de Stichting Voeding Leeft opende het congres. Vijf miljoen Nederlanders hebben chronische aandoeningen, vertelde hij. Het behandelen met medicatie is kostenverhogend. Puur eten en gezonde leefstijl zijn goedkoper en net zo effectief.
 
“Vervang verzadigde vetten door omega-3 vetten”
Prof.dr. Hanno Pijl, internist LUMC, ging in op de pathogenese van diabetes type 2. Deze ziekte ontstaat door een combinatie van genetische predispositie van voeding, beweging en leefomgeving. Een westerse leefstijl verhoogt het risico op diabetes type 2. Inflammatie ligt ten grondslag aan overgewicht; het vetweefsel neemt toe en daarmee de productie van cytokines, macrofagen en thrombogene factoren. Dit proces vindt niet bij iedereen plaats, maar is afhankelijk van leeftijd, fysieke fitness, genen en epi-genomen.
Inflammatie leidt tot chronische aandoeningen, zoals atherosclerose, COPD, osteoarthritis, DNA schade (kanker) en thrombose. Inflammatie ontstaat langs twee routes: verzadigde vetzuren blokkeren de insulinewerking en bevorderen de cytokineproductie en zo de inflammatoire respons. Via glucose ontstaan vrije O₂ radicalen in de citroenzuurcyclus. Dit geeft schade aan de metabole cel.
Pijl waarschuwt ervoor om verzadigde vetten niet te vervangen door hoog glycemische koolhydraten. Vervang ook geen verzadigde vetten vervangen door linolzuur (omega 6). Verzadigde vetten kunnen het beste door omega 3 vetten (visvetten) vervangen worden die de inflammatie dempen. Herstel van de energiebalans is de beste remedie om inflammatie tegen te gaan.
 
“Nuchter bewegen goed voor de spijsvertering”
Dr. Peter Voshol, fysioloog aan de Cambridge University, gaf aan dat insulineresistentie een heel complex proces is waarbij 400 verschillende genen een rol spelen. Het effect van insuline is niet liniair. Bij een lage concentratie gebeurt er weinig, bij een hogere concentratie heel veel, maar na verloop van tijd is er steeds meer insuline nodig om hetzelfde effect te bereiken. De organen die het meest insulinegevoelig zijn, zijn het vetweefsel, de spieren en het hart. Insulinemeting is een goede maat voor de diagnostiek van pre-diabetes. Voedings-middelen met een lage glykemische index zijn preventief ten aanzien van diabetes type 2. Sinds 1970 zijn volwassenen meer insulineresistent geworden. Dit komt door het gebruik van een andere voeding, stress en minder lichaamsbeweging. Nuchter bewegen is goed voor het lichaam; dus eerst de hond uitlaten en dan pas ontbijten.
 
“Plantaardige voeding goed voor de darmen”
Prof.dr. Michael Muller, hoogleraar Humane Voeding Norwich University UK, liet zien dat we sinds 1883 nog niet veel meer van voedingswetenschap weten. De voedingsadviezen uit die tijd waren:
·         koop met aandacht;
·         kook met geduld;
·         eet minder tarwe en vlees;
·         eet lokaal voedsel;
·         serveer genoeg;
·         gebruik wat er over is.
Deze voedingsadviezen zijn nog steeds actueel.
Gezondheid is heel persoonlijk; wat voor de ene persoon werkt, werkt voor een ander niet.  Met de komst van multionals en supermarkten is het accent op hogere omzetcijfers komen te liggen en niet op gezonder eten. De westerse voeding bevat te veel energie, te weinig
nutriënten en is veilig (weinig bacteriën). In gezonde darmen komt een grote variatie van
microbiota voor. In zieke darmen is minder diversiteit (disbiose) aanwezig. Verzadigd vet
zorgt voor leververvetting en heeft invloed op de microbiota. Een meer plantaardige voeding bevat vezels die als voedingsstof dienen voor darmbacteriën die er korte ketenvetzuren van produceren. Ook variatie in  voedsel is belangrijk voor een optimale darmgezondheid.
 
Prof.dr. Robert Lustig, kinder-endocrinoloog University of California, gaf twee spraakmakende lezingen. Hij liet zien dat niet obesitas het probleem is van sterfte is, maar metabole ziekten. 40 Procent van de mensen met een normaal gewicht heeft een metabole ziekte. Dun zijn betekent dus niet automatisch gezond zijn. Buikvet rond de organen (TOFI) is het probleem en insulineresistentie is de onderliggende oorzaak. Obesitas is een marker voor het metabole syndroom maar geen oorzaak. Fructose is volgens Lustig de oorzaak van insulineresistentie. Maissiroop dat in de VS aan heel veel producten wordt toegevoegd bestaat voor 42-55% uit fructose. Fructose gaat in het lichaam direct naar de lever, dus zonder dat hiervoor insuline nodig is. Volgens Lustig bestaan er vier oorzaken voor leververvetting: transvetzuren, aminozuren, alcohol en fructose. De WHO heeft een conceptaanbeveling gedaan om de consumptie van suikers te beperken tot 5 energieprocent.

Volgens Lustig zijn niet alle calorieën gelijk (een calorie is geen calorie). Wie dat beweert is een doorgeefluik van de voedingsindustrie. Wie onderscheidt maakt tussen goede en slechte calorieën neemt de biochemie van het lichaam serieus. Het drinken van vruchtensap is schadelijker voor het lichaam dan het eten van fruit. Dit is zelf limiterend vanwege de aanwezigheid vezels. Puur eten is volgens Lustig is laag in het gehalte aan koolhydraten, laag in vet en hoog in vezels.
 
Hierna volgenden interessante discussies met onder andere prof.dr. Marleen Baak, bijzonder hoogleraar fysiologie Universiteit van Maastricht, Kris Verburgh, auteur van de Voedselzandloper, Diana Monissen, voorzitter van de Raad van Bestuur De Friesland Zorgverzekeraar, dr. Peter Klosse, lector in gastronomie Hogeschool Zuyd, prof.dr. Leonard Hofstra, hoogleraar cardiologie Universiteit Maastricht, prof.dr. Renger Witkamp, hoogleraar Voeding en farmacologie Universiteit Wageningen en ing. Rob Baan visionaire tuinder en mede-oprichter van 24Kitchen.  
 
Stichting Voeding Leeft is een onafhankelijke stichting en netwerkorganisatie van professionals die met een passie voor voeding en leefstijl, de wereld en wetenschap volgen met verwonderende blik. Voeding Leeft ontwikkelt innovatieve leefstijlprogramma’s en leidt zorgprofessionals op vanuit een nieuwe kijk op voeding en zorg. De stichting werkt nauw samen met de overheid, zorgverzekeraars, bedrijven en scholen. Meer informatie: www.voedingleeft.nl