Veel vis eten tijdens zwangerschap zorgt voor snellere groei kind en hoger risico op later overgewicht

Zwangeren die meer dan driemaal per week vis eten krijgen baby’s met een snellere groei in de eerste levensjaren, en een hoger risico op overgewicht als kleuter. Dit blijkt uit internationaal onderzoek waaraan ook veel Nederlandse gezinnen hebben meegedaan, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift JAMA Pediatrics.

Aanbeveling
Vis is een bekende bron van zogenaamde persistente (niet of zeer slecht biologisch afbreekbare) organische verontreinigende stoffen in onze voeding (persistent organic pollutants, POP’s). Deze stoffen hopen zich op in de voedselketen en uiteindelijk in de mens. Sommige van deze stoffen hebben een hormoonverstorende werking die mogelijk bijdraagt aan het ontstaan van overgewicht. Om de inname van deze en andere verontreinigende stoffen, zoals kwik, te beperken bevelen de Amerikaanse autoriteiten aan om niet meer dan drie porties vis per week te eten. In Nederland beveelt het Voedingscentrum aan om minstens tweemaal per week vis te eten.* Het is niet goed bekend welke hoeveelheid en soort vis optimaal is voor zwangeren met het oog op de groei en ontwikkeling van hun kind.
 
Opzet
Onderzoeker dr. Leda Chatzi van de Universiteit van Kreta (Griekenland) en medeauteurs hebben gegevens samengebracht uit langlopende onderzoeken in tien Europese landen en de Verenigde Staten. Hierin is de groei van de kinderen van ruim 26.000 zwangeren gevolgd tot de leeftijd van 6 jaar. De Nederlandse geboortecohortonderzoeken die bijdroegen aan deze studie waren: KOALA (Universiteit Maastricht, www.koala-study.nl), Generation R (Erasmus Medisch Centrum Rotterdam, www.generationr.nl), ABCD (Academic Medical Centre, Amsterdam, www.abcd-studie.nl) en PIAMA (Universiteit Utrecht en Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, piama.iras.uu.nl). De eerste auteur, Nikos Stratakis, is promovendus bij de afdeling Complexe Genetica van de Universiteit Maastricht.
 
Grote verschillen in inname
De gemiddelde inname van vis door zwangeren varieerde tussen de onderzoeksregio’s van een halve portie per week in België tot viereneenhalve portie per week in Spanje. Hoge vissiname werd gedefinieerd als meer dan driemaal per week, lage visinname als éénmaal per week of minder, en matige visinname er tussenin. De vier deelnemende Nederlandse onderzoeken lieten ook onderling nog grote verschillen zien, maar de meeste zwangeren in Nederland zitten toch aan de lage of matige kant. Bijna een derde van alle onderzochte baby’s waren snelle groeiers in de eerste twee levensjaren, terwijl overgewicht voorkwam bij 19% van de kinderen op 4-jarige leeftijd en 15% op 6-jarige leeftijd.
 
Zwangeren met een hoge visinname (>3 keer per week) kregen kinderen die op 2-, 4- en 6-jarige leeftijd een hogere Body Mass Index (BMI) hadden dan zwangeren met een lagere visinname. Hoge visinname was ook geassocieerd met een hogere kans op snelle groei in de eerste twee levensjaren, en een hogere kans op overgewicht op 4- en 6-jarige leeftijd, vergeleken met zwangeren met een lage visinname. Deze verschillen waren meer uitgesproken bij meisjes dan bij jongens.

Milieuverontreiniging?
Milieuverontreiniging van vis zou een verklaring kunnen bieden voor het verband tussen hoge visinname tijdens de zwangerschap en het risico op overgewicht bij kinderen, zo schrijven de auteurs van het artikel. Er werden geen duidelijke verschillen aangetoond tussen effecten van vette vis, magere vis en ander zeevoedsel (inktvis, schaal- en schelpdieren). De gegevens waren niet gedetailleerd genoeg om uitspraken te doen over verschillen tussen zoetwater- of zeevis, specifieke soorten vis, of bewaar- en bereidingswijzen. Bovendien is er een gebrek aan gedetailleerde informatie over de gehaltes aan persistente organische verontreinigende stoffen in vis in de onderzoekspopulaties. Daarom, zo schrijven de auteurs, blijft het speculeren of de verdachte verontreinigende stoffen daadwerkelijk een rol spelen bij het gevonden verband tussen visinname en overgewicht.
 
De auteurs concluderen dat hun bevindingen de huidige Amerikaanse gezondheidsrichtlijnen bevestigen voor het eten van vis. Ook de Nederlandse aanbeveling voor zwangeren van het Voedingscentrum blijft aan de veilige kant: tweemaal per week vis (www.voedingscentrum.nl/nl/mijn-kind-en-ik/zwanger/gezond-eten-tijdens-de-zwangerschap.aspx).
 
*Noot van de redactie: De Gezondheidsraad adviseert in de nieuwe Richtlijnen goede voeding aan om eenmaal per week (vette) vis te eten (Richtlijnen goede voeding 2015).

Link naar het artikel

Bron: Persbericht Universiteit Maastricht, 15 februari 2016