De loopbaan van Elles van der Louw, diëtist-onderzoeker ErasmusMC

In deze nieuwe rubriek voor wetenschap laten we, in navolging op het pleidooi van de wetenschappelijk eindredacteur in het zomernummer van 2021 (Ligthart-Melis, 2021), diëtisten aan het woord die werken in onderzoek en aan de hand van vragen vertellen over hun loopbaan en hun eventuele promotietraject. In deze eerste aflevering is dr. Elles van der Louw aan het woord, diëtist-onderzoeker in het ErasmusMC en wetenschappelijk redacteur van Voeding & Visie.

Wat leuk dat ik deze nieuwe rubriek als eerste mag invullen! Mijn naam is Elles van der Louw, 58 jaar oud en sinds 1995 werkzaam in het Erasmus MC. Met dit artikel wil ik laten zien dat feitelijk alles mogelijk is, zelfs promoveren, ook al heb je geen uitgesproken wetenschappelijk profiel!

Waar ben je als diëtist begonnen met werken en wanneer?

Na het behalen van mijn hbo-diploma Voeding& Diëtetiek aan de Haagse Hogeschool in 1984 ben ik in 1985 terecht gekomen bij de dienst verpleeg- en verzorgingshuizen Rotterdam waar ik 10 jaar heb gewerkt als diëtist. In die tijd heb ik ook diverse hand-en-spandiensten en invalwerk gedaan in het Groene Hartziekenhuis tot er in 1995 na de fusie geen plek meer was voor mij. Ineens zat ik thuis met twee kleine kinderen en heb ik overal en nergens open sollicitatiebrieven naar toegestuurd. Dat loonde, want ik werd al na drie weken gebeld door het toenmalige hoofd diëtetiek van het Erasmus MC en het Sophia kinderziekenhuis of ik wilde komen invallen. Hierdoor ging ik, nadat ik met ouderen had gewerkt, ineens met jonge kinderen aan de slag. Dat was een grote sprong in het diepe met name, omdat het om kinderen met metabole ziekten ging. Ik had nog nooit van metabole ziekten gehoord!

Deze periode heeft mij gevormd; vragen durven stellen, nieuwe dingen aanpakken, veel leren en het vertrouwen hebben dat het goed komt. Maar vooral; creatief zijn, out of the box denken, omdat er altijd een oplossing gevonden moeten worden voor een voedingsprobleem. ‘Nee’, is geen antwoord in de metabole wereld. Weigert een kind het aminozuurpreparaat in te nemen, dan zul je echt iets anders moeten verzinnen, omdat anders de groei stagneert.

Wat was je belangrijkste drijfveer om diëtist te worden?

In mijn geval geef ik een niet alledaags antwoord. Ik ben de opleiding Voeding & Diëtetiek gaan volgen op advies van mijn vader, omdat ik goed was in scheikunde en de PABO-opleiding in die tijd weinig kans gaf op een baan. Ik wilde namelijk mijn hele leven al onderwijzeres worden en met kinderen werken. Hoe leuk is het dus, dat alle puzzelstukjes bij elkaar vielen met mijn baan in het Sophia kinderziekenhuis.

Wat vind je leuk aan het vak van diëtist?

De interactie met patiënten, en in mijn geval met ouders en kinderen, is elke dag een feestje. Het geeft mij veel voldoening om ouders in moeilijke periodes bij te kunnen staan en hun kinderen te zien opgroeien. Het is echt teamwork om er samen met hen voor te zorgen dat een dieetbehandeling passend en uitvoerbaar is. Voor het merendeel van de patiënten die ik behandel is een dieet de enige behandeling, je maakt als diëtist dus echt het verschil. Tegenwoordig zie ik het als uitdaging om problemen en vragen vanuit de klinische praktijk uit te zoeken door het doen van onderzoek, omdat zowel de diëtist als de patiënt daar belang bij hebben.

Waarom ben je onderzoek gaan doen?

Ik ben onderzoek gaan doen, omdat ik nieuwsgierig ben. Ik wil altijd weten waarom de ene oplossing voor een klinisch probleem wel werkt en de andere niet. Met mijn promotieonderzoek heb ik feitelijk mijn eigen bucketlist afgewerkt. Al datgene dat ik wilde uitzoeken en te weten komen om de klinische praktijk te verbeteren, heb ik uitgezocht.

Wat heb je onderzocht?

Ketogeen Dieet Therapie werd historisch gezien vooral bij kinderen met moeilijk behandelbare epilepsie toegepast. Ik heb met onderzoek en projecten getracht de uitkomsten en de toepassing van Ketogeen Dieet Therapie te verbeteren en deze toegepast bij een aantal nieuwe en ongebruikelijke indicaties en situaties dan uitsluitend epilepsie. Dit heeft geleid tot meer inzicht in welke patiëntgroepen het meeste baat hebben bij deze behandeling. Dat het veilig is om patiënten poliklinisch in te stellen op deze therapie en dat ziekenhuisopname niet altijd nodig is. Ook toonden we aan, dat er interactie is met bepaalde anti-epilepsie medicijnen, dat het mogelijk bleek Ketogeen Dieet Therapie toe te passen als epilepsiebehandeling tijdens zwangerschap en dat het veilig en haalbaar is bij behandeling van patiënten (zowel kinderen als volwassenen) met bepaalde hersentumoren. Daarnaast heb ik, door internationaal samen te werken, twee behandelprotocollen geschreven voor de toepassing bij zuigelingen en de toepassing als parenterale voeding die nadrukkelijk hun weg hebben gevonden naar de collega’s in de klinische praktijk. In de winter editie van Voeding & Visie van 2021 staat beschreven wat ik heb onderzocht (Van der Louw, 2021).

Wanneer nam je de beslissing om te promoveren?

Gezien mijn leeftijd en opleiding heb ik geen uitgesproken wetenschappelijk profiel. Ik zeg altijd voor de grap, dat ik een onderzoeker van de koude grond ben. Het is een geleidelijk proces geweest, waarin ik door de jaren heen veel heb geleerd, vooral door het begeleiden van studenten. Ik ben er eigenlijk in een aantal jaren naartoe geleefd. Het feit dat mijn collega Joanne Olieman mij vroeg als paranimf bij haar promotie, was een niet mis te verstane hint en stimulans om er voor mijzelf werk van te maken.

Wat zijn de voor- en nadelen van het werk als onderzoeksdiëtist?

Het is een grote uitdaging om alle ballen hoog te houden wanneer je in deeltijd onderzoek doet en daarnaast werkzaam bent in de klinische praktijk. De praktijk is overduidelijk de inspiratiebron, maar laat zich vaak moeilijk plannen. Het onderzoek vraagt veel inzet en creativiteit om projecten uit te denken, uit te werken en er vervolgens voldoende financiële middelen voor te vinden. Soms laat je vijf ballonnen op waarvan er maar een of twee hun einddoel bereiken. Creatieve processen zijn lastig als je moe bent na een dag hollen in de kliniek, kan ik je zeggen.

De subsidiemogelijkheden voor voedingsonderzoek zijn sowieso beperkt en voor de niche waarin mijn onderzoek zit, is het zelfs uitermate lastig. Ook hiervoor geldt dat out of the box denken en creativiteit onmisbaar zijn en dan lukt het soms alsnog.

Wat heeft je promotie je gebracht voor je carrière?

De promotie zorgt ervoor dat deuren makkelijker open gaan. Dat je subsidieaanvraag op de stapel ’te beoordelen’ terechtkomt en je dus een kans maakt. Gedurende de promotie heb ik de kans gekregen om met heel veel interessante mensen in binnen- en buitenland samen te werken. Daar heb ik ontzettend veel van geleerd. Netwerken zijn onmisbaar om projecten van de grond te krijgen en later om advies of een vriendendienst te kunnen vragen.

Promoveren heeft mij persoonlijk ook veel gebracht; ik ben er als persoon enorm door gegroeid. Je bent nooit te oud om te leren! Ik heb problemen opgelost waarvan ik van te voren dacht dat het niet zou gaan lukken. Het is dan ook een persoonlijke overwinning, als je het allemaal uiteindelijk tot een mooi eindresultaat weet te brengen. Voor mijn gevoel kan ik nu de wereld aan, kom maar op!
Wat zijn je plannen voor de toekomst/wat wil je bereiken?

Ik ben helemaal nog niet aan mijn pensioen toe! Ik wil graag een aantal resultaten van mijn onderzoeken gaan implementeren. Door de inzet van digitale middelen wil ik er alles aan doen om Ketogeen Dieet Therapie voor meer patiënten beschikbaar te krijgen dan de slechts 10% die het nu krijgt per jaar. Dit wordt veroorzaakt door feit dat het dieet voor zowel ouders als behandelaars intensief is en een grote tijdsinvestering vergt. Dit is een van de redenen waarom sommige artsen het niet aanbevelen. Ik vind echter, dat iedere patiënt die er baat bij kan hebben in elk geval de kans moet krijgen om het drie maanden uit te proberen.

Daarnaast is het belangrijk te werken aan verbeteren van de kwaliteit van het onderzoek; er is naar mijn mening een slag te maken in de opzet, de methode en de uniformiteit van uitkomstmaten van het onderzoek naar de effectiviteit van deze medische dieetbehandeling.

Verder zie ik het als mijn taak het gesprek binnen onze beroepsgroep te voeren over wat Ketogeen Dieet Therapie precies is, voor welke ziektebeelden er evidence is en hoe je als diëtist in the lead blijft als expert. We leven in een digitale wereld waarin veel zelf benoemde experts zich profileren. Het is voor patiënten lastig de weg naar de juiste diëtist te vinden, daar ligt een belangrijke taak voor ons.
Met een rubriek als deze wil ik vooral collega’s inspireren en aansporen om resultaten van hun werk op een rijtje te zetten, te analyseren en vooral op te schrijven. Want als ik het kan, kunnen jullie het ook!

Do’s en Don’ts

Do 1: Verzamel de juiste mensen om je heen; mensen met verstand van statistiek, van schrijven, van subsidieaanvragen opstellen. De meeste afdelingen Diëtetiek hebben geen eigen onderzoeksbureau en dan moet je elders om hulp vragen. Daar is doorzettingsvermogen en organisatietalent voor nodig. Dus geef niet te snel op!

Do 2: Zorg dat je altijd goed blijft communiceren met je directe collega’s over waarmee je bezig bent of wat je hebt bereikt. Neem ze mee in je reis. Dat zorgt ervoor dat ze begrip hebben als je niet kunt invallen of als je hoofd niet staat naar een werkoverleg. Zonder support van je directe collega’s lukt het niet.

Do 3: Zorg voor een persoonlijke coach die je helpt om gedurende het promotietraject soms moeilijke keuzes te maken. Je kunt niet EN geweldig onderzoek doen EN alles zelf blijven controleren op de werkvloer. Loslaten en delegeren vond ik persoonlijk erg lastig.

Don’t 1: Alles opgeven in het kader van je promotie. Sociaal leven is belangrijk om een gelukkig mens te blijven en het vol te houden. Tijdens mijn promotieperiode heb ik vier kleinkinderen gekregen. Heerlijk tutten met de kleintjes was voor mij de ultieme vorm van mindfulness.

Don’t 2 : Overal JA op zeggen. Maak een goed plan dat qua financiering en tijd haalbaar is en hou je daar zoveel mogelijk aan. Het schept duidelijkheid en geeft je houvast. Maak een to-do-lijstje met zaken die je na je promotie weer kunt oppakken.

Don’t 3: Denk niet dat je er bent na je promotie. In feite heb je dan je veterdiploma gehaald, maar moet je nog nieuwe schoenen gaan kopen om het toe te passen.

Kun je een anekdote vertellen uit je carrière?

Ik heb zoveel meegemaakt, ik moet het eens op gaan schrijven, denk ik.

Maar wat het goed doet zijn de verhalen van mijn reizen naar Kazachstan en Georgië. Daar was ik door de European Paediatric Neurology Society naartoe gestuurd om daar medische teams te trainen in de toepassing van Ketogeen Dieet Therapie. In Kazachstan stonden ze erop mij van het ziekenhuis naar mijn hotel te brengen al was het maar 15 minuten lopen. Bij gebrek aan taxi’s was dat een oud barrel van een ambulance waarvan de chauffeur, die geen woord Engels sprak, begrepen had dat ik hoog bezoek was en de sirenes aanzette tijdens het rijden. Bij aankomst bij het hotel kwamen uit alle hoeken en gaten personeelsleden in paniek naar buiten rennen om te zien wat er aan de hand was, terwijl ik probeerde om op de meest elegante wijze uit te stappen.

Hoe inspireer je diëtisten die niet gepromoveerd zijn?

Ik zie diëtisten als een grote kweekvijver van talenten. Er is ontzettend veel kennis en kunde in het werkveld, maar we zien het nog zo weinig. Onderzoek begint met kleine vragen gebaseerd op de praktijk; ik zou zeggen: “waag de stap en denk in het klein”. Evidence is de basis van ons handelen waaraan we zelf een steentje kunnen bijdragen.

Referenties

• Ligthart-Melis, G. C. (2021). “Pleidooi voor wetenschappelijk publiceren in het Nederlands door álle diëtisten.” Voeding & Visie 34(Zomer): 14-17.
• Van der Louw, E. (2021). “Toepassingen van ketogeen dieettherapie bij epilepsie en kanker.” Voeding & Visie 34(Winter): 26-28.