Gezonde vis voor een eerlijke prijs – tijd voor verandering

Wanneer gezondheidseffecten en milieuschade worden meegerekend, blijken kweekzalm en paling duurder dan de huidige winkelprijs, terwijl haring, makreel en sardine juist goedkoper uitvallen. Dit blijkt uit een nieuwe studie van het RIVM, uitgevoerd binnen het internationale onderzoeksproject FOODCoST. Het RIVM onderzocht de werkelijke maatschappelijke kosten van het produceren en consumeren van vette vis (zoals zalm, makreel, haring en paling) in Nederland. Daarbij zijn zowel gezondheidsvoordelen als milieuschade meegenomen in de prijsberekening.

Gezondheidsvoordelen

Het onderzoek berekende de “echte prijs” van 21 visproducten door zowel de gezondheidsvoordelen als de milieubelasting ervan. Zo levert het eten van vette vis gezondheidswinst op, met name door het verlagen van het risico op hart- en vaatziekten en beroertes. Toch wordt in Nederland te weinig vette vis gegeten, wat leidt tot geschatte maatschappelijke kosten van €1,50 per kilo vis.

Milieuschade

Gekweekte zalm en paling veroorzaken veel milieuschade (zoals broeikasgassen, landgebruik en watervervuiling). De milieutoeslag varieert van € 0,22 tot € 3,76 per kilo, afhankelijk van de vissoort. De prijs zou eigenlijk tot 12,4% hoger moeten liggen dan nu. Daarentegen zijn vissoorten zoals makreel, haring en sardines juist te duur: hun echte prijs ligt tot 18,1% lager dan de huidige marktprijs.

De echte prijs voor vis

Door gezondheids- en milieukosten mee te nemen in de prijs, kunnen consumenten betere keuzes maken. Vissoorten met lage impact zouden goedkoper moeten zijn, terwijl vis met hoge impact duurder zou moeten worden.
De overheid en supermarkten zouden moeten overwegen om prijsaanpassingen door te voeren op basis van de echte prijs. Dit betekent: subsidies op duurzame vissoorten zoals makreel en haring, en heffingen op milieubelastende soorten zoals gekweekte zalm. Ook duidelijke etikettering met de “echte prijs” kan consumenten helpen bewustere keuzes te maken.
Door de prijs te koppelen aan gezondheid en duurzaamheid, kunnen we de overstap maken naar een eerlijker en gezonder voedselsysteem. Want vis mag dan gezond zijn, de impact op onze planeet telt net zo zwaar, aldus de onderzoekers.

Bron: Florencio, L. J., Temme, E. H. M., de Wit, G. A., & Hoekstra, J. (2025). The true price of fatty fish: Health effects and environmental externalities in the production and consumption of wild-caught and cultivated fatty fish in the Netherlands. Environmental and Sustainability Indicators, 28, 100842.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2665972725002636