Openheid over eetstoornissen in topsport is nodig

Topsporters hebben een verhoogd risico op het ontstaan van een verstoord eetgedrag en uiteindelijk ook daadwerkelijke eetstoornissen. Door het taboe dat nog steeds bestaat rond dit onderwerp, komt er vaak pas in een laat stadium hulp. De experts van TeamNL pleiten voor openheid: “Samen met de sporter en alle professionele begeleiders moeten we het gesprek voeren over de risico’s en de vroege signalen.”

Ervaringsverhalen

Verhalen van sporters zelf maken goed duidelijk wat de grote impact is van een eetstoornis op hun sportcarrière en uiteindelijk hun hele leven. En ook hoe lang de weg terug is. Zie bijvoorbeeld het interview met oud-basketbalster Jill Betonvil en de indrukwekkende video van marathonloper Bart van Nunen op de website van TeamNL. Hun persoonlijke ervaringen zijn een belangrijk onderdeel van de bewustwordingscampagne van TeamNL om verstoord eetgedrag in de topsport bespreekbaar te maken.

Karaktereigenschappen zijn risicofactoren

Juist de karaktereigenschappen die topsporters zo ver brengen in hun carrière – discipline, doorzettingsvermogen, perfectionisme – spelen een rol bij het verhoogde risico op eetstoornissen. Ook is het risico hoger bij sporten waar het gewicht een belangrijke factor is; denk aan wielrennen of judo in een gewichtsklasse. TeamNL chefarts Maarten Moen: “De tijd dat sporters eens per week standaard op de weegschaal moesten en er met de vet-tang gemeten werd, is echt voorbij. Maar je kunt er niet omheen dat gewicht bij sommige sporten echt belangrijk is. Dus moet je bespreken: wanneer meet je dan wel, en hoe. En ook: wanneer niet.”

Schaamte

Klinisch psycholoog Eefje Raedts, hoofdexpert prestatiegedrag bij TeamNL: “Er bestaat veel heimelijkheid rond dit onderwerp, schaamte ook. Dat willen we graag doorbreken. Veel sporters worstelen hiermee. Daarom is het zo belangrijk dat we het gesprek aangaan. Met iedereen er omheen, want het is niet alleen het domein van de voedingsdeskundige of de coach. En vooral ook: met de sporter zelf. Hoe opener we zijn, hoe meer kennis er is, hoe meer ruimte er ontstaat voor een interventie. Het klinkt zo vanzelfsprekend, maar het is echt een uitdaging.”
“De grens is soms onduidelijk: ben je goed bezig met je sport of ben je op weg naar verstoord eetgedrag? Ik ken mensen die probleemloos meerdere keren per jaar voor wedstrijden heel sterk op hun gewicht letten en flink afvallen. Tussentijds kunnen ze dan terugkeren naar een normaal eetpatroon. Als dat niet lukt, is dat bijvoorbeeld een signaal”, aldus TeamNL voedingsexpert Asker Jeukendrup.

Actief bespreken

De drie experts van TeamNL pleiten voor het veel meer actief bespreken van zaken als eetpatroon, gewicht of mogelijke signalen dat het niet goed gaat. Met de sporter en iedereen om hem of haar heen. Vooral ook praktisch: hoe bespreek je als coach gewichtstoename, wat is de onbedoelde impact van kleine opmerkingen? Hoe kun je als sporter weerbaarder worden en tijdig hulp of advies vragen?

Maarten Moen: “In de topsport is de balans smal tussen een eetpatroon om optimaal te presteren en een eetpatroon dat niet optimaal is qua gezondheid. Daarom is het echt doorslaggevend om problemen vroeg te signaleren, zodat je gezamenlijk een plan kunt te maken om de sporter te helpen.” 
“Het eerste grote doel voor ons is,” aldus Asker Jeukendrup, “dat iedereen er meer over praat. Zowel in de topsport, als in de breedtesport en bij de sportbonden. Daar zetten we ons gezamenlijk voor in.”

Bron: nieuwsbericht NOS/NSF, 24 februari 2024