Overgewicht hangt samen met de manier van opvoeden

Het aantal kinderen met overgewicht is de laatste 20 jaar extreem toegenomen. Momenteel blijft het ongeveer gelijk, maar alsnog zijn er te veel kinderen met overgewicht en obesitas. Komt dit door de manier van opvoeden? Roxanna Camfferman toont met haar promotieonderzoek aan de Universiteit van Leiden aan dat er inderdaad een relatie bestaat tussen opvoeding en gewicht.

Voor dit onderzoek zijn 101 gezinnen met de Nederlandse etniciteit met een kind tussen de 4 en 6 jaar thuis onderzocht. De gezinsleden werden gewogen en gemeten, en gefilmd tijdens de avondmaaltijd om te achterhalen hoe de gezinsleden met signalen en behoeftes van het kind omgaan tijdens de maaltijd.

Twee opvoedpraktijken
'Aan de hand van de videobeelden en vragenlijsten hebben we gelet op twee soorten opvoeding', aldus Camfferman: 'Hoe sensitief gezinsleden waren en hoeveel druk zij uitoefenden op hun kind om te eten.' Sensitiviteit gaat over de manier waarop gezinsleden reageren op de behoeften van het kind. 'Denk daarbij aan de reactie die het kind krijgt als hij of zij ergens naar wijst of aangeeft dat hij of zij vol zit. Signalen die niet direct iets te maken hebben met de maaltijd, doen er ook toe. Een kind kan bijvoorbeeld iets zeggen over de kat die op de bank springt. Als gezinsleden snel en gepast reageren op hun kind, dan zeggen we dat het kind veel sensitiviteit ontvangt.' In het onderzoek is verder gekeken hoe vaak kinderen werden aangespoord om te eten, ook wel  ‘ontvangen druk-om-te-eten’ genoemd.
 
Opvoeding en gewicht
Hangt de manier van opvoeding nu samen met het gewicht van het kind? Uit de resultaten blijkt dat kinderen die meer insensitieve reacties ontvangen gedurende een avondmaaltijd een hoger risico hebben op overgewicht. Er zijn twee verklaringen voor deze samenhang tussen het ontvangen van sensitiviteit en overgewicht.
Eerder onderzoek toont aan dat een insensitieve opvoeding een negatief effect heeft op de reactie van het lichaam op stress. Dit heeft allerlei consequenties die invloed kunnen hebben op het gewicht van het kind. Zo slaapt het kind bijvoorbeeld minder goed en heeft het meer hormonen in het lichaam waardoor hij of zij meer honger krijgt, of minder snel een vol gevoel heeft.
Sensitieve opvoeding helpt bij het leren omgaan met emoties. Kinderen die meer insensitief worden opgevoed, hebben misschien minder goed geleerd hoe ze met hun emoties moeten omgaan en gebruiken daardoor inadequate strategieën, zoals emotioneel eten als zij verdrietig zijn. Ook dat kan leiden tot overgewicht.
Houd het leuk aan tafel
De resultaten laten zien dat het belangrijk is om naar de kwaliteit van algemene familie-interactie te kijken gedurende een avondmaaltijd. De resultaten impliceren dat de huidige interventies voor het verminderen van overgewicht kunnen profiteren van het verbeteren van positieve en sensitieve gezinsinteracties gedurende de maaltijd.
 
Klik hier voor praktische tips van Roxanna en uitleg over het onderzoek

Download de samenvattting van het proefschrift 'Happy Healthy Homes: The role of parenting in early childhood overweight' van Roxanna Camfferman ››