Suiker in vruchtensap en frisdrank veroorzaakt leververvetting

Fructose, ook bekend als vruchtensuiker, leidt tot de ophoping van vet in de lever. Deze leververvetting kan op zijn beurt diabetes en hart- en vaatziekten veroorzaken. Amée Buziau toonde als eerste een oorzakelijk verband aan tussen de verwerking van fructose en leververvetting. Met name vruchtensap en frisdrank lijken schadelijk; fruit eten kan geen kwaad. Op 13 november promoveerde Buziau op dit onderzoek, dat ze uitvoerde bij onderzoeksinstituut CARIM van het Maastricht UMC+.

Fructose-epidemie

Fructose zit van nature in producten zoals groente en fruit en komt dus ook voor in producten die daarvan zijn gemaakt, zoals stroop, vruchtensappen en frisdrank. Als we dit soort producten eten of drinken, dan breekt de lever het vruchtsuiker af en zet het om in vet. Nemen we er teveel van in, dan zorgt dat voor een opstapeling van vet in de lever, blijkt uit het onderzoek van Amée Buziau. Omdat Nederlanders ruime hoeveelheden fructose binnenkrijgen en daarmee risico loopt op leververvetting en de gevolgen daarvan, spreekt ze van een fructose-epidemie. Ze pleit voor maatregelen zoals een suikertaks om de consumptie van fructose te ontmoedigen.

Fructose en levervet

Eerdere studies wijzen al op een verband tussen fructose en leververvetting, maar onderzoekers konden nog niet met zekerheid zeggen of er sprake is van een oorzakelijk verband. Om dit te achterhalen vergeleek Buziau de opstapeling van vet in de lever van twee groepen mensen met elkaar: mensen met een genetische aanleg om fructose niet om te zetten in vet maar het via de urine uit te scheiden, en mensen bij wie de fructose normaal wordt omgezet in de lever. Ze gebruikte daarvoor onder andere data van 1500 deelnemers aan De Maastricht Studie.

‘Mensen die van nature minder fructose omzetten lopen minder risico op leververvetting en gerelateerde aandoeningen zoals diabetes type 2, een hoge bloeddruk en hart- en vaataandoeningen dan mensen met een normale verwerking van fructose’, vertelt Buziau. ‘Omdat de aangeboren aanleg berust op toeval en de groepen verder niet van elkaar verschillen, kunnen we met deze vergelijking stellen dat fructose inderdaad de oorzaak is leververvetting.’

Fruit versus vruchtensap

Vervolgens keek Buziau naar verschillende bronnen van fructose en hun impact op leververvetting. Ongeveer 4000 deelnemers van De Maastricht Studie hadden zowel gegevens over hun eetpatroon als een lever-MRI om de vetopstapeling te meten. Het onderzoek toonde aan dat meer fructose uit frisdrank en vruchtensap gelinkt was aan meer vet in de lever, terwijl fructose uit fruit geen verband leek te hebben met levervet. In de analyses is zoveel mogelijk rekening gehouden met leefstijlgegevens, omdat mensen die veel fruit eten misschien over het algemeen gezonder zijn dan mensen die veel frisdrank drinken.

Dat vruchtensappen gezond zijn, is een veelvoorkomende misvatting volgens Buziau. ‘Er zit natuurlijk veel fruit in, maar in een stuk fruit zit fructose verpakt in vezels en andere nuttige stoffen. Dat vertraagt de afbraak van fructose en een deel wordt door de darmen verwerkt zonder ooit de lever te bereiken. In sap of frisdrank zit veel meer vruchtensuiker dat bovendien die “gezonde verpakking” mist: Hoe vloeibaarder het is, hoe sneller het bij de lever komt en hoe schadelijker voor de gezondheid. De lever zet het daarom sneller om in vet’.

Suikertaks

Leververvetting is omkeerbaar: zelfs als iemand al een ophoping van vet in de lever heeft, kan een gezond dieet helpen doordat het lichaam de vetreserves in de lever gaat gebruiken. Maar volgens Buziau is het niet genoeg om alleen voedingsrichtlijnen aan te passen. ‘Leefstijlinterventies zijn ontzettend belangrijk, maar we weten dat het moeilijk is om ons gedrag te veranderen en dat vol te houden. We moeten ook op andere manieren de inname van suiker verminderen en een gezonde leefstijl promoten’.

Een van de maatregelen die volgens Buziau voor de hand ligt, is een suikertaks. ‘In Engeland en Amerika hebben ze de belasting op frisdranken verhoogd, daar zie je dat mensen minder frisdrank kopen en dus minder fructose binnenkrijgen. Tegelijkertijd kan zo’n suikertaks fabrikanten stimuleren om hun producten aan te passen, zodat ze binnen de richtlijnen voor maximale hoeveelheid suiker vallen.’ Ook het weghalen van automaten met frisdrank op scholen en het goedkoper maken van groente en fruit is belangrijk volgens Buziau. ‘Om de strijd tegen de fructose-epidemie te winnen, hebben we een alomvattende aanpak nodig.’

Bron: Nieuwsbericht Maastricht UMC+ 22 november 2023