Diabetes en ramadan: maak het bespreekbaar. Toolbox voor behandelaars

Nederland telt zo’n 90.000 moslims met diabetes. Velen maken de keuze om mee te doen aan de ramadan en te vasten. Helaas gebeurt dat lang niet altijd in overleg met de behandelaar. Het risico is dan groot dat de diabetes ontregeld raakt. De Nederlandse Diabetes Federatie en de Jan van Ooijenstichting pleiten er daarom voor om in de spreekkamer het gesprek aan te gaan over die lastige combinatie van diabetes en ramadan.

NDF en JVO ontwikkelden de toolbox Diabetes en ramadan. Doel van deze actie is om het gesprek over dit onderwerp te bevorderen en behandelaars te ondersteunen met praktische adviezen. De adviezen zijn gebaseerd op best practices die door de jaren heen zijn verzameld door de Jan van Ooijenstichting. De toolbox omvat ook een medicatiekaart met schema’s voor de aanpassing van het medicijngebruik rondom ramadan.

Risico’s van ontregeling
In Nederland doen zo’n 70.000 mensen met diabetes mee aan het vasten tijdens de ramadan. In die periode verandert er veel: het dagritme, het aantal maaltijden, de hoeveelheid calorieën en koolhydraten. Door deze veranderingen is de kans groot dat de diabetes ontregeld raakt. Uit internationaal onderzoek blijkt dat er tijdens de ramadan beduidend vaker sprake is van hypoglykemie. Het risico op hyperglykemie is bij diabetes type 1 drie en bij diabetes type 2 tot vijf maal groter dan normaal. Mensen met diabetes type 1 hebben ook meer risico op een ketoacidose, met als belangrijkste verschijnsel verzuring van het bloed. Mensen met hoge hemocrietwaarden (‘dik bloed’) lopen het risico op bloedstolsels die kunnen resulteren in een hartaanval of hersenbloeding.

Veilig vasten
Het begeleiden van mensen met diabetes tijdens de vastenmaand is bij uitstek maatwerk. De toolkit Diabetes en ramadan biedt zorgverleners praktische handvatten om, in gesprek met de patiënt, goede afspraken te maken om op een geplande en verantwoorde manier mee te doen aan de ramadan. Een belangrijk advies is om dat gesprek te stimuleren. Daarom bevat de toolbox ook een wachtkamer-poster en flyers met de oproep aan de einddoelgroep: Heeft u diabetes en wilt u meedoen aan de ramadan? Maak dan een plan! Samen met uw behandelaar. De presentatie van de toolbox is een eerste stap in een meerjarig project dat uiteindelijk moet leiden tot een breed gedragen en goed uitvoerbaar nationaal protocol Diabetes en ramadan.

Rapport Diabetes en ramadan voor behandelaars