Meer eenzaamheid onder thuiswonende ouderen door coronamaatregelen

De coronamaatregelen hebben een grote impact op het welzijn en het gedrag van thuiswonende ouderen in Nederland en Vlaanderen. Dat blijkt uit de resultaten van een grootschalig onderzoek door de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit Maastricht en de Hogeschool Gent onder zo’n 5.500 ouderen. De onderzoekers zagen ook positieve gedragsveranderingen bij ouderen tijdens de coronacrisis. Zo gaat een deel van de deelnemers vaker wandelen of fietsen, tuinieren of klussen.

Als gevolg van de COVID-19 maatregelen blijkt vooral de emotionele eenzaamheid, het gemis van dierbare personen met wie je een hechte en intieme band ervaart, bij 60-plussers sterk is toegenomen. Zo geeft 60 procent van de ondervraagden aan vaker dan voor de coronacrisis mensen om zich heen te missen.

Doel van het onderzoek

De bedoeling van het Vlaams-Nederlandse onderzoek is om na te gaan hoe ouderen de coronacrisis beleven en welke impact deze heeft op hun leven. 5.491 ouderen hebben hier tot nu toe aan deelgenomen; onder hen 2.011 in Nederland en 3.480 in Vlaanderen. In Nederland is de vragenlijst uitgezet via de ouderenbond KBO-PCOB, het Nationaal Ouderenfonds en Burgerkracht Limburg. De enquête gaat nog steeds door.

Het sociale netwerk onder druk?

Niet elke zestigplusser gaat op eenzelfde manier om met de quarantainemaatregelen. Bij een derde van de deelnemers is vooral het contact met vrienden en kennissen afgenomen tijdens de quarantainemaatregelen. Ook blijkt ongeveer één op de vijf veel minder contact te hebben met de kleinkinderen of met de buren. Omgekeerd is bij circa 30% van de 60-plussers het contact met de eigen kinderen toegenomen en heeft zelfs een op de acht ook meer contact met de kleinkinderen.

De coronacrisis heeft voor sommige ouderen ook aanleiding gegeven om de banden met de “brussen” (broers en zussen), vrienden en kennissen of buren nauwer aan te halen. Zo blijkt dat zowel in Nederland als Vlaanderen een vijfde van de 60-plussers vaker contact heeft met broers of zussen dan voor de coronacrisis.

Driekwart van de ouderen communiceert digitaal

Omdat fysiek contact sinds de al dan niet intelligente lockdown feitelijk uit den boze is, moeten 60-plussers creatief zijn in het onderhouden van hun sociale contacten. Veel ouderen telefoneren vaker tijdens de coronacrisis (NL: 46,5%) en bijna de helft is meer gaan beeldbellen in deze periode (NL: 49%). Het is opmerkelijk dat slechts een kwart van de deelnemers de weg naar het beeldbellen nog niet heeft gevonden (NL: 26%). Een kwart van de ouderen communiceert sinds de uitbraak van COVID-19 ook vaker via e-mail.

Meer fietsen en wandelen

De onderzoekers zagen ook positieve gedragsveranderingen bij ouderen tijdens de coronacrisis. Zo gaat een kwart tot een derde van de deelnemers vaker wandelen of fietsen (NL: 24,2%). Daarbij tuiniert een aanzienlijk deel van de ondervraagden tijdens de coronamaatregelen vaker dan voorheen (NL: 18,6%). Ook het uitvoeren van reparatiewerkzaamheden aan of het opruimen van het huis, zijn populaire activiteiten. Een derde van alle respondenten geeft aan van de gelegenheid gebruik te maken om dit soort klusjes te klaren.

Ouderen zijn ook nadrukkelijk bezorgd om anderen. Zo zoekt zeker driekwart van de deelnemers contact met mensen van wie zij weten dat ze geïsoleerd zijn (NL: 80,9%). Ouderen spelen ook een actieve rol in het ondersteunen van de buurt. Ruim een kwart van de 60-plussers helpt daadwerkelijk mensen uit de buurt die het moeilijk hebben door de coronacrisis (NL: 26,5%). Bovendien maakt een deel van de ondervraagden zelf mondmaskers of helpt met de verdeling ervan (NL: 14,1%).

Bron: Persbericht Maastricht University, 15 juni 2020