Specifieke voeding en beweging voor behoud van spieren bij afvallen

Afvallen is hét advies voor 55-plussers met obesitas en diabetes type 2. De nieuwe gewichtsverlagende medicatie lijkt een snelle oplossing, maar zorgt ook voor verlies van spieren. Robert Memelink, docent-onderzoeker aan de HvA bij de opleiding Voeding en Diëtetiek en het lectoraat Voeding en Beweging, promoveert dinsdag 17 juni op onderzoek naar verantwoord afvallen mét behoud van spiermassa.

Robert Memelink is docent-onderzoeker bij de opleiding Voeding en Diëtetiek van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Hij doet onderzoek voor het lectoraat Voeding en Beweging. In 2017 ontving hij een NWO-promotiebeurs om, naast zijn werk als docent, onderzoek te doen naar een verantwoorde manier van afvallen voor 55+’ers, mét behoud van spiermassa en spierkracht vanuit de combinatie voeding en beweging.

Overgewicht en diabetes type 2

‘In Nederland heeft zo’n 10% van de mensen tussen de 55 en de 65 jaar diabetes type 2’, zegt Robert Memelink. ‘Dat percentage loopt op naar 25% bij 80+’ers. De meeste mensen met diabetes type 2 hebben ook obesitas. Overgewicht is namelijk de belangrijkste reden voor het krijgen van diabetes type 2. Wanneer je overgewicht hebt, raken je vetcellen overvol. Dat leidt tot ontstekingsreacties in je lichaam en uiteindelijk een slechtere opname van bloedsuiker in je lichaamscellen. Bij diabetes type 2 is daardoor sprake van een te hoog suikergehalte in je bloed. Dit kan schade opleveren aan bloedvaten en zenuwen en op termijn zelfs leiden tot een hartinfarct of een beroerte. Dat is nadelig voor je kwaliteit van leven én legt druk op onze zorgkosten en mantelzorgers.’

Eiwitten en bewegen

Toch blijkt afvallen in de praktijk vaak knap lastig. ‘En wanneer we het hebben over afvallen, dan bedoelen we het verlagen van de vetmassa. Maar tijdens het afvallen verlies je vaak ook vetvrije massa. Een belangrijk deel daarvan bestaat uit spieren. En juist bij ouderen willen we die spiermassa behouden. Spieren zijn namelijk essentieel voor de zelfredzaamheid en voor herstel na een ziekte of een ongeval. Zeker op hogere leeftijd.’

Uit onderzoek van Memelink bleek dat de groep patiënten die 2 tot 3 keer per week intensief trainde, voedingsbegeleiding van de diëtist kreeg en daarbij extra eiwitten innam, hun spiermassa behield tijdens afvallen. Onafhankelijk van de extra eiwitinname daalden de glucosewaarden in het bloed, waardoor een deel van de patiënten minder diabetesmedicatie toe kon. Vervolgens heeft Robert de leefstijlinterventie ‘2Do’ ontwikkeld, die inmiddels is erkend door het RIVM met de status ‘eerste aanwijzingen voor effectiviteit’.

Afslankmedicijnen

Wat zegt Robert over de nieuwe afslankmedicijnen waarmee aanzienlijk gewichtsverlies kan worden geboekt? ‘Het is de nieuwe realiteit. Als medicatie je op weg helpt, is dat in principe positief. Je moet alleen wel goed opletten dat je voldoende eiwitten en andere voedingsstoffen binnenkrijgt én dat je genoeg, en het liefst intensief, beweegt. Anders krijg je op de lange termijn fysieke beperkingen en gezondheidsproblemen vanwege een te lage spiermassa en spierkracht. Daar is goede begeleiding bij nodig. De leefstijlinterventie 2Do kan daarbij helpen via samenwerking tussen huisarts, diëtist en fysiotherapeut.’

Bron: https://www.hva.nl/nieuws/2025/5/verantwoord-afvallen-met-extra-eiwit-en-training