Stimuleer gezond eten via wetgeving

De vrijblijvendheid van de aanpak van gezondheidsachterstanden moet van tafel, stelt de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS). Ook pleit de RVS voor meer mogelijkheden om een gezondere leefomgeving te bevorderen. Gemeenten moeten mogelijkheden krijgen om fastfood winkels of snackbars te weren. Ze pleiten voor het invoeren van een suikertaks, Btw-verlaging op gezond eten, zoals fruit en groenten, en een verbod op reclame voor ongezond voedsel.

Gezondheidsachterstanden

Gezondheidskansen zijn in Nederland ongelijk verdeeld. Niet alleen in het aantal geleefde jaren, maar ook in de kwaliteit van ervaren gezondheid: daarin zit maar liefst 15 jaar verschil. Met als gevolg dat er hardnekkige gezondheidsachterstanden zijn tussen Nederlanders, die door de coronacrisis worden uitvergroot. Om gezondheidsachterstanden terug te dringen, is het nodig deze maatschappelijke oorzaken centraler te stellen in landelijk, regionaal én lokaal beleid. Er moet meer geld vrijgemaakt worden voor intersectoraal beleid met een looptijd van minimaal 15 jaar. Begin bij die wijken, gemeenten en regio’s waar de achterstanden het grootst zijn.
Dit adviseert de Raad in ‘Een eerlijke kans op gezond leven’. De Raad pleit voor een verschuiving in aanpak van individuele ingrepen om ongezonde leefstijl tegen te gaan naar een collectieve aanpak van de maatschappelijke oorzaken van gezondheidsachterstanden. Steeds meer regionale en lokale projecten hanteren deze aanpak al, maar lopen daarbij tegen obstakels aan. Zoals de door ons onderzochte programma’s Trendbreuk Zuid-Limburg, Kracht van de Veenkoloniën en het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. Om die weg te nemen, geeft de RVS een aantal aanbevelingen.

Een gezamenlijke visie

Gezondheidsachterstanden hangen samen met langdurige en complexe sociale problemen, zoals werkloosheid, een laag inkomen, schulden of een ongezonde leefomgeving. De RVS adviseert het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om samen met andere relevante ministeries – zoals Sociale Zaken en Werkgelegenheid – een visie te ontwikkelen op de aanpak van maatschappelijke problemen die tot gezondheidsachterstanden leiden. Deze visie vormt een richtsnoer voor alle relevante ministeries om tot kaders te komen waarbinnen regionale en lokale partijen een meerjarige aanpak van gezondheidsachterstanden vormgeven en uitvoeren. De RVS adviseert dit beleid minimaal 15 jaar te voeren. Door de complexiteit van de problematiek duurt het immers lang voordat effecten zichtbaar worden. Ook zijn nieuwe vormen van verantwoording nodig, die passen bij deze complexiteit.

Meer en slimmer investeren

Om gezondheidsachterstanden aan te pakken, zijn meer investeringen nodig. Vanuit het Rijk zou 2% van de VWS-begroting al een aanzienlijk startbudget opleveren, namelijk ruim 1,7 miljard euro. Daarnaast kan financiering vanuit het Nationaal Groeifonds worden ingezet. Op lokaal en regionaal niveau kunnen experimenten met nieuwe financieringsvormen worden uitgebreid, zoals populatiegerichte financiering met shared savings als resultaat. Gemeenten kunnen vaker samenwerking zoeken met zorgverzekeraars, aanbieders van zorg en welzijn, woningbouwcorporaties, ondernemers en werkgevers en via cofinanciering middelen bundelen. Durf bij de toedeling van middelen keuzes te maken. Zet in op de gebieden met de grootste gezondheidsachterstanden ten opzichte van de rest van Nederland.

Wettelijke plicht

Het gaat niet alleen om een investering in geld maar ook in samenwerking tussen zorg, werk en inkomen, onderwijs, ruimtelijke ordening, in (wettelijke) mogelijkheden om de gezonde keuze makkelijker te maken en in het vergroten van de kans op een gezond leven voor alle bevolkingsgroepen. De RVS stelt daarom voor om een wettelijke plicht in te stellen om gezondheidsachterstanden terug te dringen. Aan de hand van een ondergrens voor kansen op gezondheid kunnen criteria geformuleerd worden die een basis leggen voor de minimale gezondheidskansen van alle burgers. Vergelijkbaar met de ondergrens voor bestaanszekerheid: het bestaansminimum.

Stimuleer gezond eten via wetgeving

Ook pleit de RVS voor meer mogelijkheden om een gezondere leefomgeving te bevorderen. Gemeenten moeten mogelijkheden krijgen om een teveel aan fastfood winkels of snackbars te weren. Ook pleiten we voor het invoeren van een suikertaks, Btw-verlaging op gezond eten, zoals fruit en groenten, en een verbod op reclame voor ongezond voedsel.

Bron: raadrvs.nl Nieuwsbericht 07-04-2021