Een duurzamer voedingspatroon: hoe ziet dat eruit?

Het voeden van de groeiende wereldbevolking met een duurzame en gezonde voeding is een belangrijke uitdaging voor de toekomst. Diëtisten kunnen adviseren over een voeding die een lagere impact heeft op het milieu en die bovendien volwaardig is. Maar hoe ziet een duurzamere voeding eruit? Daarover ging het congres op 19 juni dat georganiseerd werd door FrieslandCampina Institute.

Prof. Dr. Ir. Pieter van ’t Veer van Wageningen University & Research vertelde dat het huidige voedselsysteem wereldwijd grenzen kent. De biodiversiteit neemt af, stikstofuitstoot neemt toe en door klimaatverandering stijgt de temperatuur. Anderzijds neemt de bevolkingsgroei in Afrika en Azië toe. Hierdoor staat de draagkracht van de aarde onder druk. Voedsel is ook niet eerlijk in de wereld verdeeld. Door klimaatveranderingen zal de voedselproductie in Afrika en Zuid-Amerika afnemen, en onveiligheid en migratie toenemen. Vrede bewaren is dus ook een belangrijke factor.

SHARP is de afkorting voor voedingspatronen die Sustainable, Healthy, Affordable, Reliable (betreft voorraad, stabiliteit en veiligheid) en Preferable (cultureel) zijn. Een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon heeft impact op de inname van voedingsstoffen, met name op ijzer, vitamine B2, vitamine B12, calcium, zink en eiwitten.  De voeding moet wel goed in balans blijven als deze verschuiving optreedt. Vleesrunderen zijn minder duurzaam dan melkveerunderen, omdat deze ook melk produceren en daarna geslacht worden. Verschuiving naar minder verzadigde vetten geeft wel een positief effect op de gezondheid, maar geeft ook een verschuiving in smaak; van hartig en bitter naar neutraal, dus saaier. Smaak en prijs verdienen aandacht in de transitie naar een gezond en duurzaam voedingspatroon, waarbij de sociale en gebouwde voedselomgeving meehelpen om goede keuzes te maken.

Vele tinten groen
Dr. Hans Dagevos, senior onderzoeker, Wageningen University & Research, ging in op de duurzame consument. Duurzame voeding is volgens de FAO een voeding die voldoende energie en voedingsstoffen levert met een lage impact op het milieu. Daarnaast is de voeding goed beschikbaar, betaalbaar en past het bij de eetgewoonten van de bevolking.  Consumenten maken hun keuzes op basis van heel andere punten, zoals prijs, smaak en gemak. Er zijn veel tinten groen; van heel duurzaam tot onverschillig ten aanzien van duurzaam. Wie duurzaam eet, hoeft niet duurzaam te reizen. Ook daarin verschillen leefstijlen. De communicatie over duurzaamheid zal zich meer moeten richten op meer plantaardig in plaats van dierlijk eten. Dat is zowel goed voor de gezondheid van het individu als voor de gehele aarde.

Schijf van Vijf is duurzaam
Dr. Ir. Corné van Dooren, expert duurzaam eten bij het Voedingscentrum, besprak de duurzaamheid in de Schijf van Vijf. Behalve de intake is ook verspilling van voedsel een factor in duurzaamheid. Het efficiënt produceren en voedsel bereiden zijn items waar het Voedingscentrum de communicatie op richt. In 50 jaar tijd is de consumptie van eiwit enorm gestegen. Inmiddels eten we 1,5 keer meer eiwit dan wordt aanbevolen. Een duurzamere voeding bestaat uit groente, fruit, melk(producten), volkorengraanproducten en peulvruchten. Eet zo min mogelijk bewerkte producten en liefst lokaal en seizoensgebonden. Extraatjes als snoep en snacks heeft het lichaam niet nodig. Wit vlees is beter dan rood vlees, aardappelen zijn beter dan rijst. Op de website van het Voedingscentrum zijn diverse tools beschikbaar voor het samenstellen van een duurzamere voeding op basis van de Schijf van Vijf.

Duurzame zuivelsector
Bregje van Erve, manager duurzame zuivelketen van de Nederlandse Zuivel Organisatie vertelde wat er binnen de zuivelsector op het gebied van duurzaamheid en Lionel van Est, diëtist en eigenaar van Nutrisoft liet aan de hand van een online-tool zien hoe de ecologische voetafdruk van een maaltijd verkleind kan worden.      

Tijdens de paneldiscussie was er aandacht voor het onderzoek onder diëtisten hoe zij denken over duurzaamheid. Daaruit bleek dat diëtisten het een belangrijk onderwerp vinden. In de eerste lijn wordt daar meer aandacht aan besteed dan in het ziekenhuis. Zieke mensen hebben minder aandacht voor duurzaamheid, is de mening.  Wel vinden de aanwezigen dat de diëtist bij uitstek de geschikte professional is om duurzaamheid onder de aandacht te brengen waar dat mogelijk is.

Majorie Former, diëtist/journalist