Glutenvrij dieet niet aan te raden bij endometriose

In een recent gepubliceerde studie is onvoldoende bewijs gevonden voor een positief effect van een glutenvrij dieet bij endometriose. 10% van de Nederlandse vrouwen in vruchtbare leeftijd (15-49 jaar) lijdt aan endometriose, een aandoening in de baarmoeder. Vanwege de mogelijk negatieve gevolgen zoals de hoge kosten van glutenvrije producten, een zeer beperkt assortiment, en een verminderde voedingskwaliteit is advisering van een glutenvrij dieet bij endometriose niet wenselijk.

Endometriose

Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies (“endometrium”), buiten de baarmoeder zit zoals bijvoorbeeld op buikvlies, eierstokken, blaas, darmen of tussen endeldarm en vagina. Hoe endometriose ontstaat is nog steeds onbekend. In Nederland lijden naar schatting 10% van de vrouwen in vruchtbare leeftijd (15-49 jaar) aan deze aandoening. Vaak gaat dit gepaard met een pijnlijke eisprong en menstruatie, bloedverlies, chronische bekkenpijn, vermoeidheid, onvruchtbaarheid en pijn bij het vrijen. Deze klachten kunnen een sterke invloed hebben op het fysieke, mentale en sociale welzijn. Omdat vrouwen met endometriose, ondanks medische behandeling vaak niet klachtenvrij worden, zoeken zij ook naar aanvullende therapieën, waaronder ook specifieke dieetmaatregelen. Onderzoekers van het Maastricht UMC+ en Amsterdam UMC hebben beschikbare onderzoeken kritisch beoordeeld om het nut van een glutenvrij dieet bij endometriose in een evenwichtig perspectief te plaatsen.

Vergelijkbare klachten

Het is bekend dat symptomen die optreden bij endometriose sterk lijken op klachten bij darmaandoeningen zoals coeliakie (een auto-immuun ziekte die optreedt bij personen met een specifieke erfelijke aanleg t.g.v. de aanwezigheid van gluten in de voeding), prikkelbaar darmsyndroom en andere aandoeningen die gekenmerkt worden door darmontsteking. Sommige onderzoeken laten een samenhang zien tussen specifieke dieetmaatregelen en symptoomvermindering bij endometriose.

Verwachtingen

De effecten van dieetveranderingen kunnen echter sterk beïnvloed worden door verwachtingen die vrouwen hebben n.a.v. nieuws in sociale media en van horen zeggen. Zo blijkt dat bij de verwachting dat gluten klachten veroorzaakt het vermijden van gluten tot klachtenvermindering leidt. Sommige dieetadviezen met een mogelijk positief effect op symptomen en het welbevinden bij endometriose, zoals verminderde vleesconsumptie en verhoogde inname van voedingsvezels en onverzadigde vetzuren maken internationaal ook deel uit van algemene richtlijnen voor gezonde voeding. Dit is niet het geval voor glutenvrij eten.

Nadelige effecten

Het staat buiten kijf dat de darmgezondheid en kwaliteit van leven, na introductie van een glutenvrij dieet drastisch verbeteren bij patiënten met coeliakie. Maar mensen zonder coeliakie met een glutenvrij dieet ondervinden vooral nadelige effecten. Dat zijn o.a. hoge kosten van glutenvrije producten, een zeer beperkt assortiment, een verminderde voedingskwaliteit (meer vet en suiker, minder vezel, mineralen en vitaminen) en soms zelfs sociaal isolement. Er is geen bewijs dat gluten een rol spelen bij de ontwikkeling van endometriose of dat het hebben van een darmaandoening het risico op het ontwikkelen ervan verhoogt. Daarom is het aanbevelen van een glutenvrij dieet aan vrouwen met endometriose alleen gerechtvaardigd als zij ook gediagnosticeerd zijn met coeliakie. Het risico daarop is eenvoudig aantoonbaar d.m.v. een bloedtest.

Het artikel over de studie is recent verschenen in het voedingswetenschappelijke tijdschrift Frontiers in Nutrition: Brouns F, Van Haaps A, Keszthelyi D, Venema K, Bongers M, Maas J and Mijatovic V (2023) Diet associations in endometriosis: a critical narrative assessment with special reference to gluten. September 2023 Frontiers in Nutrition 10:1166929.

Bron: nieuwsbericht Maastricht UMC+, 4 oktober 2023

Lees ook het artikel Voeding kan ernstige buikpijnklachten bij endometriose verminderen in Voeding & Visie