Isala biedt kankerpatiënt smaakgestuurd eten aan

Wie op de menukaart van de afdeling Oncologie van Isala in Zwolle kijkt, ziet gerechten die met een kleurtje worden weergegeven. Ook worden er smaakmakers als augurkjes, mosterd, pijnboompitten en stoofpeertjes aangeboden. Beide zijn onderdeel van het project Smaakgestuurd eten. Een project met als doel patiënten met kanker te helpen om, ondanks hun veranderde smaak, lekker en voldoende te blijven eten.
‘Tijdens de behandeling van kanker verandert bij veel patiënten hun smaak’, vertelt diëtiste Lisan Eekman. ‘Door die veranderende smaak is gezond en voldoende blijven eten lastig, terwijl het binnenkrijgen van voldoende energie en eiwitten juist zo belangrijk is om op krachten te blijven. Om patiënten toch met smaak te laten eten, biedt Isala nu smaakgestuurd eten op de afdeling Oncologie en zijn er plannen om in de nabije toekomst ook te starten op de dagbehandeling.’

Eten dat past bij de patiënt

‘Zo’n twee jaar geleden zijn we in samenwerking met Huuskes, onze leverancier van de maaltijden in Isala, gestart met het project Huuskes 2.0’, gaat Gerda Bovenmars, adviseur voeding in Isala, verder. ‘Op de afdeling Oncologie was een werkgroep bestaande uit de leidinggevenden van de afdeling, arts-onderzoeker Ellen Kramer, de service-assistenten en Lisan Eekman als diëtist betrokken bij dit project. Het doel? De maaltijden in Isala nog meer laten aansluiten op de behoefte van specifieke patiëntcategorieën, zoals kinderen, ouderen en bijvoorbeeld oncologiepatiënten.’

Een eerder succes vanuit het project zijn de mini-maaltijden, die nu in heel Isala te bestellen zijn door de service-assistenten. ‘Dit zijn kleine porties van maaltijden die toch voldoende eiwitten bevatten geserveerd in een klein pannetje met deksel’, legt Gerda uit. ‘Ideaal voor patiënten die (nog) geen groot bord eten op kunnen. Daar komt nu dus het smaakgestuurd eten bij.’

Smaaktest met strips

Lisan Eekman, als diëtist betrokken bij het project, legt uit hoe smaakgestuurd eten er in de praktijk aan toegaat. ‘Om te beginnen neemt een service-assistent bij de patiënt een smaaktest af. Dit gebeurt met behulp van strips met smaakjes. Zo kunnen we meten wat de patiënt nog proeft én – heel belangrijk – wat hij of zij lekker vindt.’ ‘Sommige mensen hebben bijvoorbeeld een heel sterke smaak, waardoor eten hen snel gaat tegenstaan’, vervolgt Lisan. ‘Bij andere mensen vervlakt de smaak juist, waardoor alles hetzelfde smaakt. Ook kan iemand tijdelijk een voorkeur hebben voor zoete smaken of flink zure smaken. Dat brengt de smaaktest dan in beeld. Vervolgens geeft de service-assistent uitleg over de maaltijden die bij iemands smaakprofiel passen en ik, of één van mijn collega-diëtisten, komt bij de patiënt langs voor persoonlijk advies.’

Roze voor zoet, blauw voor zout

‘Om het makkelijk te maken, werken we met kleuren die staan voor de vijf smaken – zoet, zout, zuur, bitter en umami ’, vertelt Gerda. ‘Zo staat de kleur roze voor zoet, blauw voor zout en groen voor bitter. De kleuren komen vanuit de stichting Beleef je smaak die Ellen Kramer, lid van de werkgroep, mede heeft opgericht. Deze kleuren vindt de patiënt terug op de menukaart en op de maaltijdkar.’ Dankzij de kleuren kunnen patiënten een gerecht kiezen dat aansluit bij hun veranderde smaak. Of hun maaltijd door het toevoegen van smaakmakers als augurkjes, ketjap, mosterd of appelmoes, wat zuurder, zouter of juist zoeter maken. Zo willen we patiënten met een veranderde smaak toch lekker laten eten.’

Uitdagen om te experimenteren

‘Als onderdeel van het project willen we – zodra het volgens de coronamaatregelen weer kan – ook starten met workshops bij InterMezzo, het nazorgcentrum voor mensen met kanker’, vertelt Gerda. ‘Vorig jaar waren we hier net mee begonnen, toen corona roet in het eten gooide. Zodra het weer kan, starten we met workshops voor mensen met kanker.’ ‘Tijdens de workshops willen we mensen vooral leren te experimenteren met smaken. Probeer een andere draai te geven aan de smaak, de temperatuur of de geur van een gerecht als eten je tegenstaat. Zo is kabeljauw met appelstroop, dat op het menu stond tijdens één van de eerste workshop van vorig jaar, me echt bijgebleven. Iets wat je niet snel zou doen, maar echt heel lekker is. Die zoete smaak kan er net voor zorgen dat je al het gezonds van vis wél binnenkrijgt. Daar doen we het voor!’

Erkenning

Als laatste wil Lisan nog laten weten dat de kleuren die aan de verschillende smaken zijn toegekend ook overgenomen zijn door voedingenkankerinfo.nl (een samenwerking van het Integraal Kankercentrum Nederland, de Wageningen Universiteit en de Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie, red). ‘Ik heb een bijdrage geleverd aan hun smaakpagina en zij hebben onze kleuren overgenomen. Dat vind ik echt een mooie erkenning. Als Isala zijn we één van de eerste ziekenhuizen die op deze manier hun maaltijden laten aansluiten op de individuele smaakbeleving en voedingsbehoefte van patiënten die behandeld worden tegen kanker. Daar ben ik trots op.’

Bron: www.isala.nl/nieuws/kabeljauw-met-appelstroop?